Artrose meest voorkomende chronische aandoening

Artikel in het Eindhovens Dagblad op 1 juli 2023

Over een paar jaar is artrose de meest voorkomende chronische aandoening: zo komt dat

Bij artrose denk je aan oude mensen. Maar ook steeds meer jongere mensen hebben er last van, vooral pubers en dan met name meisjes. Twee experts leggen uit hoe dat komt. ,,De schade die pubers bij contactsporten oplopen, is een grote risicofactor om op jonge leeftijd artrose te ontwikkelen.”

Dorine Van Der Wind 01-07-23, 08:15

Maaike (53) leidde lange tijd een heel druk en sportief leven. Voor haar kinderen naar school gingen, liep ze met vriendinnen vier keer per week hard, ook rende ze twee keer de marathon van New York. Hardlopen was haar sport, uitlaatklep en sociale activiteit. Tot ze drie jaar geleden tijdens het hardlopen haar voet brak zonder dat ze was gestruikeld of zich had verzwikt. De oorzaak bleek artrose te zijn. ,,In het begin viel het nog wel mee’’, vertelt ze. ,,Maar het wordt met de jaren steeds erger.’’ Ze heeft vergroeiingen aan haar knokkels, pols en handen. Haar knieën kan ze niet goed buigen. ,,Als ik ’s nachts opsta, zak ik door mijn gewrichten.’’

Veel voorkomende aandoening

Zo’n 1,4 miljoen Nederlanders hebben last van artrose in een of meerdere gewrichten. Ook jonge mensen krijgen artrose, jaarlijks zo’n 30.000 in Nederland. Volgens Roel Custers, orthopedisch chirurg bij het UMC Utrecht is artrose over een paar jaar de meest voorkomende chronische aandoening. Custers, die zelf gespecialiseerd is in artrose in het kniegewricht: ,,Overgewicht is een belangrijke oorzaak. En mensen worden ouder, er zijn simpel gezegd dus meer mensen die last krijgen van hun gewrichten.’’

“Artrose is een samenspel van achteruitgang van de kwaliteit van het gewricht, kraakbeenschade en botvorming op plekken waar het niet hoort”

Roel Custers , orthopedisch chirurg bij het UMC Utrecht

Pijn bij bewegen en stijfheid

De eerste symptomen bij beginnende artrose zijn vooral pijn bij het bewegen van het gewricht en stijfheid. Custers: ,,Artrose is een samenspel van achteruitgang van de kwaliteit van het gewricht, kraakbeenschade en botvorming op plekken waar het niet hoort. Het slijmvlies kan ontsteken. Alles tezamen zorgt voor een negatieve spiraal van klachten en functiebeperking. Je kan de gewrichten niet meer goed bewegen en bewegen doet pijn.’’

De oorzaken van artrose zijn niet eenduidig, vertelt Custers. ,,Soms is er een directe oorzaak, zoals een trauma vooraf, een breuk in het gewricht bijvoorbeeld. En soms is het meer indirect, zoals langdurig overgewicht. Overgewicht is vooral op latere leeftijd de boosdoener. Langdurige overbelasting kan ook leiden tot snelle artrose, zoals bijvoorbeeld bij topsporters, maar zij lopen mogelijk ook vaker (kleine) letsels op in hun sportcarrière.’’

“Een hele bekende is het voorste kruisbandletsel. De afgelopen decennia is dat toegenomen, vooral onder pubers en het meest bij meisjes”

Sita Bierma-Zeinstra , hoogleraar artrose aan het Erasmus MC

Steeds meer jonge mensen

Een sportblessure is een van de redenen dat er steeds meer jonge mensen artrose hebben, verklaart hoogleraar artrose Sita Bierma-Zeinstra van het Erasmus MC. ,,Een hele bekende is het voorste kruisbandletsel. De afgelopen decennia is dat toegenomen, vooral onder pubers en het meest bij meisjes. Dit komt doordat meisjes steeds meer aan contactsporten zoals voetbal en hockey zijn gaan doen. De schade die ze daarbij oplopen is een grote risicofactor om op jonge leeftijd artrose te ontwikkelen.’’

Een andere oorzaak, zegt Bierma-Zeinstra, is een aandoening die op al zeer jonge leeftijd de vorm van het gewricht verandert, zoals bijvoorbeeld heupdysplasie. Als dat niet op tijd is herkend of goed behandeld, is dat een grote risicofactor. ,,En dan zijn er nog de mensen die op al jonge leeftijd artrose krijgen in verschillende gewrichten. Dat heeft meestal een genetische oorsprong, dan zit het helaas in de familie’’, aldus Bierma.

“Ik kreeg zenuwpijn en tintelingen in mijn benen. Door artrose bleken ook mijn nekwervels ingezakt”

Maaike (53), artrosepatiënt

In één keer oud

Maaikes leven ziet er totaal anders uit sinds de diagnose. Een druk sociaal leven is tegenwoordig lastig. ,,Na een avond dansen met vriendinnen, heb ik dagenlang heel veel spierpijn. In een paar jaar tijd voel ik me veel ouder terwijl je aan de buitenkant niets ziet. Hardlopen gaat niet meer, dat mis ik wel.’’ Maar het vervelendste vindt Maaike de onzekerheid: waar gaat het naartoe? ,,Ik kreeg zenuwpijn en tintelingen in mijn benen. Door artrose bleken ook mijn nekwervels ingezakt. Die kunnen met een operatie worden vastgezet, maar dat vind ik heel eng.’’

“Een goede gebalanceerde voeding lijkt dan in het algemeen het beste, ook voor preventie van artrose”

Roel Custers, orthopedisch chirurg bij het UMC Utrecht

Wat kun je doen?

Custers legt het verloop van de behandeling uit: ,,Het begint met leefstijladviezen, zoals gezonde voeding en bewegen. Een goede gebalanceerde voeding lijkt dan in het algemeen het beste, ook voor preventie van artrose. Ook fysiotherapie kan helpen. Er is eventueel pijnmedicatie mogelijk, maar dat is symptoombestrijding. Ook zijn er injecties met ontstekingsremmers, maar die werken maar heel kort. Dat is geen duurzame oplossing. Pas later in het traject kun je denken aan een operatie: een knie of heupprothese.’’

Dat is pas een optie voor mensen boven de 60. ,,Een prothese kan maar een bepaald aantal jaar mee, dus het is beter dat pas op latere leeftijd te doen’’, aldus Custers. Verder zet hij vooral in op preventie. ,,Als mensen bij mij komen, is het meestal al te laat. Voor een deel moeten ze accepteren dat ze bepaalde dingen niet meer kunnen doen, zoals voetballen met je kinderen. Dat is vooral voor jonge mensen heel lastig.’’

Meer onderzoek

Bij artrose kun je niet de schade herstellen in de gewrichten, maar je kunt wel zorgen dat het draaglijker is door de druk op de gewrichten beter te verdelen. Mensen hebben vaak artrose in hun knie, omdat ze een X of O been hebben, dan komt er te veel gewicht op één kant van de knie. Een standbeencorrectie kan dan helpen. Ook kreeg het artroseteam van het UMC Utrecht onlangs subsidie om meer onderzoek te doen naar hoe mensen die te jong zijn voor een prothese geholpen kunnen worden: met een operatie waarbij tijdelijk een frame om het gewricht gebouwd wordt, zodat je het gewricht zelf kan laten herstellen. Deze behandeling heet kniedistractie. Zo kun je een prothese nog jarenlang uitstellen.

Hoopvol

Tegen artrose bestaat nog geen medicijn, maar wel tegen jicht, een ontsteking in een gewricht. Het gaat om colchicine, dat al zo’n 2000 jaar wordt gebruikt en gemaakt wordt van de herfsttijloos, een krokusachtig plantje. ,,Dit is inderdaad een zeer oud medicijn, wat nu nog niet voorgeschreven wordt bij artrose’’, zegt Custers. ,,Er is wel een interessante bevinding geweest in het Radboudumc en de Sint Maartenskliniek in Nijmegen. Het zal nu eerst in een vervolgstudie verder onderzocht moeten worden, waarbij er gekeken zal worden naar de effecten bij artrose patiënten. Ik zal dit scherp in de gaten blijven houden, hopelijk zullen de resultaten inderdaad zo positief zijn. Gelukkig zijn er dus wel ontwikkelingen, maar het beste is nog steeds voorkomen.‘’